سخن روز

جایی‌که اندیشه و فرهنگ دموکراتیک نهادینه شده باشد الهام علی‌اف سهل ترین جانشین حیدر علی‌اف نخواهد بود. این‌که بشار اسد به راحتی بعد از حافظ اسد رهبر می‌شود، این‌که جمال مبارک دارد جای حسنی مبارک را می‌گیرد؛ این‌که در آن طرف دنیا کیم جونگ ایل خیلی راحت و "طبیعی" جای کیم ایل سونگ می‌نشیند همه و همه به دلیل فقر فرهنگ دموکراسی و نحیف بودن جامعه مدنی است. ایران ما البته از این کشورها خیلی فاصله گرفته. اما هنوز به هیچ‌وجه از این گروه از کشورها نبریده است. یک دلیلش همین‌که، حتی در سطح روشنفکران ما، هوس تکیه بر "قدرت جهل" در مبارزه سیاسی هنوز خفقان نگرفته است. فعالان اتحاد جمهوری‌خواهان ایران هم در گفتارها و نوشتارهای خود، هم در اسناد رسمی اتحاد مستمرا رهبری موروثی و دینی را نقد کرده و می‌کنند. اما آنها در عین حال توهم مردم نسبت به رهبران دینی و موروثی، را هم نادیده نمی‌گیرند. هنوز ایران به آنجا نرسیده است که قدرت تاثیر گذاری دین و وراثت بر رقابت‌های سیاسی و در تلاش برای تکوین قدرت سیاسی ناچیز شده باشد. تجربه عراق و قانون اساسی تازه تدوین شده آن نشان داد که حتی با سرگونی صدام به زور ٢٠٠ هزار سرباز امریکایی (با ادعاهای بسیار مدرن، فوق دموکرات و سوپر حقوق بشری) باز هم قدرت دین، توهم قومی و فقر فرهنگ دموکراتیک از چهره نظام سیاسی و قانون اساسی زدوده نشد. ماجرای انتخاب احمدی نژاد و پدیده‌هایی مثل جمکران باید به روشنفکران ایرانی هشدار دهد که درجه بلوغ سیاسی قشرهای معینی از مردم را واقع بینانه اندازه گیری کنند. گرچه شناخت نسبت به حکومت سلطنتی و حکومت ولایی تا حد معین در جامعه گسترش یافته اما وضع اصلا از این نظر حتی با کشور ترکیه قابل مقایسه نیست. ترکیه را خطر بازگشت عثمانی یا خلافت دیگر اصلا تهدید نمی‌کند. اما ایران، اگر فضای گفتگوی ملی بسته شود، هنوز هم بشدت آسیب‌پذیر است. هنوز هم "به خیابان ریختن" توده وار "توده‌ها" با شعارهای "جاوید شاه" یا با "کفن پوشان چاله میدانی" بسیار سهل‌تر و ممکن‌تر از سازمان دهی"نافرمانی مدنی" تحت رهبری روشنفکران جمهوری‌خواه است.
برگرفته از مقاله: اتحاد جمهوری‌خواهان بدیل رهبری فقهی و موروثی، به قلم فرخ نگهدار.